Otizmli Bireylerde Ergenlik: Ebeveynler için Bir Kılavuz

Ergenlik, hem fiziksel hem de duygusal açıdan önemli bir değişim dönemidir ve otizmli bireyler ve aileleri için özellikle zor olabilir. Linden Klinikleri’nde bu dönem boyunca birçok aileye rehberlik ettik ve deneyimlerimiz bize ebeveynlerin ergenlik döneminde çocuklarını en iyi şekilde nasıl destekleyebileceklerine dair önemli bilgiler verdi. Mevcut araştırmalara dayanarak, ebeveynlerin bu karmaşık evrede yol almalarına yardımcı olacak pratik ipuçları ve stratejiler sunarken, ergenlik dönemindeki otistik ergenleri için bağımsızlık, öz saygı ve duygusal refahı teşvik ediyoruz.

Otizmli Bireylerde Ergenlik Dönemini Anlamak

The Impact of Puberty on Adolescents with Autism: Ergenliğin başlangıcı önemli fiziksel değişiklikleri beraberinde getirir ve otizmli ergenler için bu dönem özellikle kafa karıştırıcı ve stresli olabilir. Nichols ve arkadaşlarına (2009) göre, ergenliğin hormonal değişiklikleri genellikle duyusal hassasiyetler, duygusal düzenleme zorlukları ve anksiyete gibi otizmle ilgili mevcut zorlukları daha da kötüleştirir. Gençlerin bu değişiklikleri açık ve anlaşılır bir şekilde anlamalarına yardımcı olmak, kaygıyı en aza indirmek ve kendini kabullenmeyi teşvik etmek için çok önemlidir.

Linden Kliniklerinde, çizelgeler veya diyagramlar gibi görsel araçlar kullanmanın ve vücut değişiklikleri hakkında açık konuşmalar için güvenli bir alan yaratmanın, otizmli ergenlerin ergenliği daha iyi anlamalarına ve bununla başa çıkmalarına yardımcı olabileceğini gördük.

Duygusal ve Sosyal Gelişim: Ergenlik döneminde nörotipik gençler genellikle sosyal etkileşimlere ve akran ilişkilerine daha fazla odaklanırlar, ancak otizmli gençler için bu alanlar özellikle zorlayıcı olabilir. Smith ve arkadaşlarının (2014) belirttiği gibi, sosyal iletişim ve anlayıştaki zorluklar otistik gençlerin kendilerini izole edilmiş veya akranları tarafından yanlış anlaşılmış hissetmelerine neden olabilir. Ebeveynler, gençlerin sosyal becerilerini geliştirmelerine ve akran ilişkilerini yönlendirmelerine yardımcı olmada hayati bir rol oynamaktadır.

Ebeveynlerin gençleri, sosyal beklentilerin daha net ve öngörülebilir olduğu, ilgi alanlarına odaklanan kulüpler veya gruplar gibi yapılandırılmış sosyal faaliyetlere katılmaya teşvik etmelerini öneriyoruz. Bu ortamlar, otistik gençler için faydalı olabilecek düşük basınçlı bir ortamda sosyal becerileri uygulama fırsatları sağlar.

Özerklik ve Bağımsızlığın Desteklenmesi

Öz Savunuculuğun Teşvik Edilmesi: Ergenlik dönemi aynı zamanda gençlerin bağımsızlıklarını ortaya koymaya başladıkları bir dönemdir ve otizmli bireyler için öz-savunuculuk becerilerinin geliştirilmesi çok önemlidir. Van Hees ve diğerlerine (2015) göre, gençlere hem okulda hem de sosyal ortamlarda ihtiyaçlarını ve tercihlerini nasıl ifade edeceklerini öğretmek, güven ve özerklik oluşturmak için çok önemlidir. Bu, ne zaman bunaldıklarını veya bir molaya ihtiyaç duyduklarını belirlemelerine yardımcı olmayı ve bunu öğretmenlere veya akranlarına iletmeleri için onları teşvik etmeyi içerebilir.

Linden Klinikleri’nde ebeveynleri, günlük rutinlerin belirlenmesi veya müfredat dışı etkinliklerin seçilmesi gibi karar alma süreçlerine gençleri dahil etmeye teşvik ediyoruz. Ebeveynler, gençlere bu kararlarda söz hakkı vererek, özgüven kazanmalarına ve hayatlarını sahiplenme duygusu geliştirmelerine yardımcı olabilirler.

Yaşam Becerileri Geliştirme: Kişisel hijyen, zaman yönetimi ve temel ev işleri gibi yaşam becerilerini geliştirmek, ergenlik döneminde bağımsızlığı teşvik etmenin anahtarıdır. Myles ve Adreon’a (2001) göre, karmaşık görevleri daha küçük, yönetilebilir adımlara ayırmak, otizmli bireylerin bu becerileri daha iyi anlamalarına ve ustalaşmalarına yardımcı olabilir. Görsel çizelgeler ve kontrol listeleri de tutarlılığı teşvik etmek ve gençlerin sorumluluklarını yerine getirmelerine yardımcı olmak için yararlı araçlar olabilir.

Birçok ebeveyn, gençlerini yemek pişirme veya bütçe yapma gibi günlük işlere dahil etmenin, bu yaşam becerilerini kademeli olarak geliştirmenin yanı sıra güvenlerini ve başarı duygularını artırmanın etkili bir yolu olduğunu bizimle paylaştı.

Duygusal ve Davranışsal Değişimlerin Yönetilmesi

Anksiyete ve Stresle Başa Çıkma: Ergenlik dönemi genellikle otizmli bireylerde daha belirgin olabilen artan kaygı ve stresi beraberinde getirir. Mazurek ve arkadaşları (2013) tarafından yapılan bir çalışma, otizmli ergenler arasında, özellikle sosyal durumlarda veya yabancı ortamlarla karşılaştıklarında anksiyete bozukluklarının yaygın olduğunu vurgulamaktadır. Gençlerin farkındalık teknikleri veya derin nefes egzersizleri gibi başa çıkma stratejileri geliştirmelerine yardımcı olmak, kaygıyı azaltmada etkili olabilir.

Ebeveynlere, duygularını rahatça tartışabilecekleri destekleyici bir ortam yaratarak, gençleriyle duyguları ve stres faktörleri hakkında açık iletişim hatları kurmalarını öneriyoruz. Danışmanlık veya terapi gibi profesyonel destek almak da ergenlik döneminde kaygıyı yönetmek için faydalı olabilir.

Davranışsal Zorlukların Ele Alınması: Ergenlik döneminde, bazı otizmli bireyler, yaşadıkları duygusal ve fiziksel değişikliklerin tetikleyebileceği artan saldırganlık veya erime nöbetleri gibi yeni veya yoğunlaşmış davranışsal zorluklar sergileyebilir. Lecavalier’e (2006) göre, bu davranışlar genellikle bir iletişim biçimidir ve bireyin bunaldığını veya değişikliklerle başa çıkmakta zorlandığını gösterir.

Ebeveynler, potansiyel tetikleyicileri belirleyerek ve stresi azaltmak için stratejiler oluşturarak yardımcı olabilirler; örneğin, gençlerin bunaldıklarında geri çekilebilecekleri sessiz bir alan sağlamak gibi. Davranış terapisi, gençlerin duygularını yönetmek ve zorlayıcı davranışları azaltmak için daha sağlıklı yollar öğrenmelerine yardımcı olmada da etkili olabilir.

Destek Ağının Önemi

Collaborating with Schools and Healthcare Providers: Ebeveynlerin ergenlik döneminde gençlerinin okulu ve sağlık hizmeti sağlayıcılarıyla yakın bir şekilde çalışması çok önemlidir. Hendricks ve Wehman’a (2009) göre, otizmli ergenlerin benzersiz ihtiyaçlarını ele alan bireyselleştirilmiş bir eğitim planı (IEP) oluşturmak, akademik başarılarını ve duygusal refahlarını sağlamak için çok önemlidir. Ebeveynler, öğretmenler ve sağlık hizmeti sağlayıcıları arasındaki düzenli iletişim, herkesin aynı sayfada olmasını ve gerektiğinde stratejileri ayarlayabilmesini sağlar.

Birçok ailenin, gençlere ergenlik dönemini daha başarılı bir şekilde geçirmeleri için ihtiyaç duydukları araçları sağlayabilecek mesleki terapi veya sosyal beceri eğitimi gibi ek destek hizmetlerinden yararlandığını gördük.

Akran Desteği ile Bağlantı Kurmak: Benzer deneyimlerden geçen diğer ailelerden oluşan bir destek ağı kurmak hem pratik tavsiyeler hem de duygusal destek sağlayabilir. Mandell ve Salzer’e (2007) göre, otizmli çocukların ebeveynleri genellikle karşılaştıkları benzersiz zorlukları anlayan diğer kişilerle bağlantı kurarak rahatlamaktadır. Destek grupları, ister yüz yüze ister çevrimiçi olsun, ebeveynlerin deneyimlerini ve stratejilerini paylaşmaları için güvenli bir alan sunarak bir topluluk duygusunu ve ortak anlayışı teşvik eder.

Sonuç

Ergenlik, otizmli bireyler ve aileleri için zorlu bir dönem olabilir, ancak doğru stratejiler ve destekle, aynı zamanda bir büyüme ve bağımsızlık zamanı da olabilir. Ebeveynler duygusal desteğe, yaşam becerilerinin geliştirilmesine ve güçlü bir destek ağı oluşturmaya odaklanarak otizmli gençlerinin bu geçiş dönemini başarıyla atlatmalarına yardımcı olabilirler. Linden Klinikleri’nde, her ergenin yolculuğunun benzersiz olduğunu ve ebeveynlerin sabır ve anlayışla gençlerinin gelişmek için ihtiyaç duydukları rehberliği sağlayabileceklerini öğrendik.

Referanslar

Hendricks, D. R., Wehman, P. (2009). Otizm spektrum bozukluğu olan gençler için okuldan yetişkinliğe geçiş: İnceleme ve öneriler. Focus on Autism and Other Developmental Disabilities, 24(2), 77-88.

Lecavalier, L. (2006). Yaygın gelişimsel bozukluğu olan gençlerde davranışsal ve duygusal sorunlar: Göreceli yaygınlık, denek özelliklerinin etkileri ve ampirik sınıflandırma. Journal of Autism and Developmental Disorders, 36(8), 1101-1114.

Mandell, D. S., Salzer, M. S. (2007). Otizmli çocukların ebeveynleri arasında destek gruplarına kimler katılıyor? Autism, 11(2), 111-122.

Mazurek, M. O., Kanne, S. M., Wodka, E. L. (2013). Otizm spektrum bozukluğu olan çocuk ve ergenlerde fiziksel saldırganlık. Research in Autism Spectrum Disorders, 7(3), 455-465.

Myles, B. S., Adreon, D. (2001). Asperger sendromu ve ergenlik: Okul başarısı için pratik çözümler. Otizm Asperger Yayıncılık Şirketi.

Nichols, S., Moravcik, G. M., Tetenbaum, S. P. (2009). Otizm spektrumunda büyüyen kızlar: Ebeveynlerin ve profesyonellerin ergenlik öncesi ve ergenlik yılları hakkında bilmesi gerekenler. Jessica Kingsley Publishers.

Smith, L. E., Maenner, M. J., Seltzer, M. M. (2014). Otizmli ergenlerde ve yetişkinlerde gelişimsel yörüngeler: Günlük yaşam becerileri örneği. Journal of the American Academy of Child Adolescent Psychiatry, 53(5), 466-474.

Van Hees, V., Moyson, T., Roeyers, H. (2015). Otizm spektrum bozukluğu olan öğrencilerin yükseköğretim deneyimleri: Zorluklar, faydalar ve destek ihtiyaçları. Journal of Autism and Developmental Disorders, 45(6), 1673-1688.